تنوع قدرت تهاجمی جدایه های Sclerotinia sclerotiorum و S. minor در استان آذربایجان غربی و برهمکنش اختصاصی لاین های آفتابگردان با جدایه های این بیمارگرها

چکیده پوسیدگی اسکلروتینیایی یقه ساقه و ساقه که توسط قارچ­های Sclerotinia sclerotiorum و S. minor ایجاد می­شود، یکی از بیماری­های مخرّب و مهم آفتابگردان است. استفاده از ارقام مقاوم به عنوان مهم­ترین روش کنترل این بیماری در نظر گرفته می­شود، ولی بکارگیری و توسعه­ی این ارقام، مستلزم وجود اطلاعاتی در زمینه­ی قدرت تهاجمی بیمارگر در منطقه و برهمکنش جدایه­های قارچ با ژنوتیپ­های میزبان است. در این تحقیق ابتدا قدرت تهاجمی 15 جدایه S. sclerotiorum و 14 جدایه S. minor جمع­آوری شده از مزارع آفتابگردان در مناطق مختلف استان آذربایجان غربی، روی رقم فرّخ بررسی شد. قدرت تهاجمی جدایه­های S. sclerotiorum از کم تا زیاد متغیر بود ولی تنوع قدرت تهاجمی کمی در بین جدایه­های S. minor مشاهده شد و اغلب آنها بسیار مهاجم بودند. سپس برهمکنش بین سه جدایه منتخب از هر گونه قارچ و 40 لاین آفتابگردان مورد بررسی قرار گرفت. مقاومت اختصاصی جدایه نسبت به دو بیمارگر در بعضی از لاین­های مورد بررسی شناسایی گردید و دو لاین 15031 و ENSAT-699 نسبت به هر سه جدایه S. minor مقاوم بودند. در بین لاین­های مقاومی که در این تحقیق شناسایی شد، لاین ایرانی 110 با مقاومت به دو جدایه از هر کدام از دو گونه بیمارگر و نیز میانگین آلودگی کلّ (44/79%) کم، جزو مقاوم­ترین لاین­ها بود. از منابع مقاومت جدید که در این تحقیق شناسایی شد، می­توان در برنامه­های به­نژادی آفتابگردان استفاده کرد و با ترکیب مقاومت­های اختصاصی جدایه، ارقامی با طیف مقاومت وسیع نسبت به هر دو بیمارگر ایجاد نمود.